تاریخچه ساخت و تکامل دستگاه‌های اسپرسوساز

ماجرای ساخت اولین دستگاه اسپرسوساز قصه طول و درازی دارد. به باور بسیاری تولد اولین دستگاه‌ اسپرسوساز با عصر بخار در اروپا گره خورده و نخستین بار و در اواخر قرن نوزدهم اولین ماشین شبیه به دستگاه اسپرسوساز صنعتی طراحی و ساخته شد. در آن دوران استفاده از بخار و فشار برای ساخت محصولات رونق فراوان داشت.

اختراع نخستین دستگاه اسپرسوساز

در سال 1878 میلادی و برای نخستین بار شخصی به نام گوستاوو کسل (Gostav Kessel) با ایجاد فشار بخار و عبور آب از سطح قهوه یک نوشیدنی سریع و مناسب تهیه کرد، اما تنها نقصی که داشت دستگاه آن قابل ساخت نبود. شش سال بعد و در سال 1884 شخصی ایتالیایی به نام آنجلو ماریاندو (Angelo Moriondo) توانست با الهام گرفتن از ماشین گوستاوو دستگاه دیگری بسازد، اما ساخته او هم مانند دستگاه‌های امروزی نبود و تنها می‌توانست قهوه را در حجم بالا و سرعت زیاد درست کند، اما قهوه عصاره‌گیری شده کیفیت خوبی نداشت و با اقبال چندانی روبرو نشد. ازاین‌رو دنیا برای ساخت نخستین دستگاه اسپرسوساز صنعتی تک‌نفره مجبور شد تا سال 1901 صبر کند تا دو شخصیت به نام‌های لوئیجی بیزرا (Luigi Bezzera) و دسیدریو پاوانی (Desiderio Pavoni) ساخت اسپرسوساز را به یک حقیقت بدل کنند.

هرچند ایده اصلی ساخت دستگاه قهوه ساز از طرف آقای بیزرا بود و او توانست دستگاه خود را هم بسازد، اما ایده او یک ایراد بزرگ داشت و آن این بود که برای استفاده از دستگاه باید آن را بر روی شعله‌های آتش گرم می‌کردند؛ بنابراین او نیز مانند بسیاری از مخترعین بُعد اقتصادی اختراع خود را در نظر نگرفته بود.

در سال 1903 پاوانی حدود 10 هزار لیر ایتالیایی برای امتیاز اختراع بیزرا به وی پرداخت کرد و سپس این دو در کنار یکدیگر مشغول به ارتقای دستگاه شدند. پاوانی یک بازاریاب بود ولی درعین‌حال توانست قطعه‌ای دیگر به دستگاه اضافه کند که مانند نازل‌های بخار امروزی عمل می‌کرد و در گرم کردن شیر کاربرد به سزایی داشت.

شاید به جرات می‌توان گفت که نخستین دستگاه اسپرسوساز همین اختراع مشترک بود و آنها پس از اتمام دستگاه نام آن را آیدیله (Ideale) گذاشتند و قهوه‌ای که به‌وسیله آن تولید می‌شد را کافی اسپرسو (Cafee Espresso) نامیدند. این نام را از آن جهت برای قهوه خود برگزیدند که محصول ساخته شده به‌سرعت و با استفاده از فشار تهیه می‌شد، اما نکته قابل توجه این بود که نهایت توان دستگاه تنها 1.5 بار بود و قهوه‌ای که به دست می‌آمد بسیار رقیق و بدون کرما بود، هرچند برای شروع کار خوب بود.

ساخت اولین اسپرسوسازهای پیستونی

ساخت دستگاه اسپرسوساز در این مرحله یک گام بزرگ به سمت تکامل برداشت و مخترعی به نام کرمونیس در دهه‌ 1930 طرحی را به دست آورد که در آن از پیستون به‌جای بخار استفاده می‌شد. البته این مخترع پس از طی مراحل نهایی ساخت دستگاه درگذشت و پس از فوت او همسرش تحقیقات را به چندین شرکت تجاری ارائه کرد، اما هیچ یک او را نپذیرفتند.

پس از جنگ جهانی دوم شخصی به نام آشیل گاگیا به سراغ همسر کرمونیس رفت و طرح‌های او را بررسی کرد. سپس خود به کار مشغول شد و بر اساس تحقیقات قبلی کرمونیس اولین دستگاه اسپرسوساز که اکنون همه آن را می‌شناسیم و به آن علاقه داریم را ساخت.

گاگیا شروع به ارتقای کیفیت پیستون دستگاه کرد و برخی از مشکلات آن را حل کرد. البته دستگاه او یک قهوه ساز دستی بود که با فشار آوردن بر روی بستری از قهوه باعث ایجاد اسپرسو می‌شد. تا اینکه گاگیا در سال 1947 توانست فشار دستگاه خود را به‌قدری افزایش دهد که بیشترین فشار موجود در آن زمان بین دستگاه‌های اسپرسو شد. درنتیجه این فشار باعث ایجاد لایه‌ای کرمی رنگ بر روی قهوه شد که به کرما (Crema) معروف است. در آن زمان قهوه‌ای که به دست آمد آن‌چنان تازگی داشت که مردم باور نداشتند چیزی که می‌نوشند قهوه باشد.

تولد نسل جدید اسپرسوسازها با پمپ‌‌های الکتریکی

 پس از ساخت دستگاه گاگیا فصلی نو در تاریخچه ساخت دستگاه‌های اسپرسوساز گشوده شد. البته دستگاه‌های اهرمی گاگیا هنوز هم در بیشتر کافه‌های دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما نسل جدید از اسپرسوسازها در سال 1961 به بازار آمد که تحول عظیمی در دنیای اسپرسو ایجاد کرد.

ارنست والنته (Ernesto Valente) دستگاه فائما 61 (Faema 61) را معرفی کرد که مزیت‌های زیادی نسبت به دستگاه‌های اسپرسوساز قبلی داشت، اما مهم‌ترین مزیت آن استفاده از پمپ فشار الکتریکی بود؛ زیرا پمپ الکتریکی باعث شده بود دستگاه کوچک‌‌تر شود و دیگر نیاز به انرژی فیزیکی برای استفاده از آن نباشد؛ بنابراین آب قبل از ورود به هدگروپ دستگاه توسط گرم‌کن زغالی داغ می‌شد و همین امر باعث ایجاد کیفیت بهتر در قهوه‌ به‌دست‌آمده می‌گردید.

ساخت دستگاه‌های تعویض‌کننده‌ گرما و دو بویلره

پس از ساخت دستگاه‌های اسپرسوساز با پمپ‌‌ الکتریکی نوبت به ارتقا تعویض‌کننده‌ گرما در این دستگاه‌ها بود. دستگاه‌هایی که قابلیت تعویض گرما را از نازل بخار به هدگروپ دارند و دارای یک بویلر با دمای زیاد هستند که این دمای زیاد را مستقیماً به نازل بخار منتقل می‌کنند. در این دستگاه‌ها برای تهیه اسپرسو، آب از طریق لوله‌ای مسی به سمت هدگروپ منتقل می‌شود. البته طول این لوله با دقت اندازه‌گیری می‌شود تا دمای آب زمان رسیدن به هدگروپ کاملاً مناسب باشد. دمای هدگروپ نیز توسط ترموسیفونی که به بویلر متصل است همیشه ثابت می‌ماند که همین باعث بهبود کیفیت قهوه می‌شود.

امروزه دستگاه‌های دارای دو بویلره‌ای ساخته شده‌اند که توانایی انجام دو کار را به‌صورت همزمان دارند. یک بویلر گرم‌کننده برای آب و دیگری برای نازل بخار دستگاه. اولین نمونه صنعتی این دستگاه‌ها با نام لامارزوکو جی 5 (La Marzoco G5) در دهه‌ هفتاد میلادی به بازار آمد و امروز بیشتر دستگاه‌های صنعتی از این تکنولوژی استفاده می‌کنند.

اسپرسوسازهای تمام‌اتوماتیک امروزی

 خوشبختانه امروزه انواع و اقسام قهوه سازها طراحی و ساخته شده‌اند. از دستگاه‌های ارزان‌قیمت گرفته تا قهوه ‌سازهای میلیونی. پس از طراحی قهوه ‌سازهایی که تنها با پودر قهوه کار می‌کردند انواع جدیدی از اسپرسوساز نیز به وجود آمده‌اند. اسپرسوسازهای کپسولی و اسپرسوسازهایی که با استفاده از پد قهوه کار می‌کنند که جزو نسل جدیدتر قهوه سازها به شمار می‌روند. همچنین قهوه سازهایی ساخته شده‌اند که قابلیت استفاده از پودر، پد و کپسول را به‌طور همزمان دارند.

علاوه بر این امروز اسپرسوسازهای همراه یا مسافرتی نیز ساخته شده‌اند که بخش دیگری از تکنولوژی جدید برای ساخت قهوه سازها هستند. این اسپرسوسازها که دو نوع پرطرفدار آن مینی‌پرسو و هندپرسو هستند در سال‌های اخیر استفاده از آنها رو به افزایش داشته است؛ زیرا می‌توانند بدون شعله‌ گاز یا استفاده از برق، اسپرسویی با کیفیت ارائه دهند.

همچنین ببینید: کدام دستگاه اسپرسو برای کافه شما مناسب است؟